Απεξάρτηση, Αποτοξίνωση, Επανένταξη
Στην παράγραφο οκτώ του άρθρου 13 των Προγραμματικών δεσμεύσεων της Ελλήνων
Συνέλευσις για την Δημόσια υγεία αναφέρονται οι όροι απεξάρτηση, αποτοξίνωση και
επανένταξη στην υγιή λειτουργία της πολιτείας.
Η Επανένταξη είναι διαδικασία που προηγουμένως απαιτεί πλήρη γνώση της πρότερης
κατάστασης και του πως και με ποιο τρόπο και πότε έγινε η εκτροπή από το φυσιολογικό ώστε
να απαιτείται επανένταξη.
Η λέξη εξάρτηση προέρχεται (από το ρήμα εξ-αρτάω-ώ 1 που σημαίνει κρεμάω από κάπου) και
το εξαρτώμαι σημαίνει ότι κρέμομαι από κάπου, έξω από τον εαυτό μου.
Πως αρχίζω να χάνω την φυσική σχέση μου με τον εαυτό μου και να την αλλάζω με
μία αφύσικη;
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθούμε στον εθισμό, μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται
από εξάρτηση σε μια δραστηριότητα, σε μια σχέση ή και σε ουσίες και αυτό γίνεται τρόπος ζωής
και αφορά σε διάφορους βαθμούς όλους μας.
Το κάπνισμα, οι ναρκωτικές ουσίες, το οινόπνευμα, ο τζόγος και τελευταία ο ηλεκτρονικός
υπολογιστής και το διαδίκτυο είναι κάποια δείγματα. Όμως ο κατάλογος είναι πολύ μακρύτερος.
Μπορούν να γίνουν συνήθειες άμετρες, όπου ο άνθρωπος δυσκολεύεται να τις μετριάσει ή να τις
διακόψει.
Για να πούμε ότι κάποιο άτομο είναι εξαρτημένο από μια ουσία πρέπει να συμβαίνουν
τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω:
1. Να έχει έντονη επιθυμία να χρησιμοποιεί την ουσία
2. Να αναπτύσσει ανοχή στην ουσία
3. Να παρουσιάζει συμπτώματα στέρησης όταν μειώνεται η ουσία ή διακόπτεται
4. Να καταναλώνει αρκετό χρόνο γύρω από την χρήση της ουσίας και
5. Να εγκαταλείπει κοινωνικές, επαγγελματικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες σημαντικές
εξαιτίας της χρήσης της ουσίας.
1 Υπάρχει το ρήμα - ἀρτῶ, -άω): κρεμώ κάτι από κάπου, από ένα σημείο και το
- ἀρτῶμαι:
1. κρέμομαι από κάπου
2. (εκ + γεν.) εξαρτώμαι από κάποιον ή από κάτι.
Παράγωγα: η αρτάνη, το άρτημα, η άρτησις και τα σύνθετα αναρτώ, απαρτώ, εξαρτώ,
προσαρτώ, συναρτώ
και τα πιο αρχαία: διαρτώ, εναρτώ, επαρτώ, καταρτώ, παραρτώ, περιαρτώ, υπαρτώ,
υπεραρτώ].
Βλέπουμε να συνεχίζεται η χρήση της ουσίας παρά το γεγονός ότι μπορεί να προκαλεί σοβαρά
προβλήματα στην υγεία, στην ψυχολογία και σε τομείς της ζωής του εθισμένου. Ο εθισμένος
συνεχίζει την χρήση παρά τις σοβαρές βλαβερές συνέπειες και ταυτόχρονα προσπαθεί να
αποφεύγει συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα, ενώ τείνει να απομονώνει
τον εαυτό του από τους άλλους ίσως λόγω της ενοχής.
Εξάρτηση από ουσίες
Θα λέγαμε ότι η εξάρτηση από ουσίες είναι κατάσταση απόλυτου εθισμού και κυριαρχίας από
την έντονη ανάγκη να πάρει την ουσία.
Όταν το σώμα έχει προσαρμοστεί στην ουσία τότε μιλάμε για σωματική εξάρτηση και κάθε
διακοπή της ουσίας οδηγεί σε οδυνηρά στερητικά συμπτώματα. Αυτό γίνεται γιατί η ουσία
εισέρχεται στον κυτταρικό μεταβολισμό τον οποίο τροποποιεί και γίνεται μέρος του. Το κύτταρο
δυσκολεύεται να λειτουργήσει χωρίς αυτήν.
Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου το άτομο χρησιμοποιεί την ουσία για να νοιώθει καλά, να
μην έχει άγχος, να μπορεί να κάνει μια κοινωνική επαφή, να ξεφύγει από ψυχική πίεση ή να
νοιώθει «φυσιολογικά» και να μπορεί να ανταπεξέρχεται στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής
του, στο επάγγελμα του. Η εξάρτηση αυτή είναι πιο σημαντική και απαιτεί περισσότερη
προσπάθεια και μέσα για την αντιμετώπιση της.
Υπάρχουν ουσίες που δεν προκαλούν και τις δυο μορφές εξάρτησης.
Εξαρτήσεις από σχέσεις
Ήμαστε όντα κοινωνικά, προορισμένα να ανήκουμε σε ολότητες και αυτές οι ολότητες σε άλλες
ολότητες και όλες οι ολότητες σε μια Ολότητα. Έτσι αναπτύσσουμε σχέσεις με ομοίους μας,
μέλη της οικογένειας αρχικά και ο κύκλος διευρύνεται στην συνέχεια στο σχολείο, στην εργασία
μας. Αναπτύσσουμε σχέσεις επίσης με ασχολίες όπως στον εργασιακό μας χώρο και μέσα στην
πολιτεία καθώς και με δραστηριότητες όπως με το φαγητό, τα τυχερά παίγνια, τον Η/Υ, το
διαδίκτυο κλπ.
Ενώ το μέτρο δίνει νόημα και ευχαρίστηση στην ζωή μας, το άμετρο δημιουργεί προβλήματα σε
όλα. Έχουμε ανάγκη να δημιουργούμε σχέσεις που εξυπηρετούν ανάγκες ανάλογες της κάθε
ηλικίας. Είναι σημαντικό όμως οι δυνατότητες μας να αναπτύσσονται κανονικά, δηλαδή
ανάλογα με την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης μας, και να γίνονται πραγματικότητες. Αυτό
επιτρέπει την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας, που οδηγεί στην αυτοεκτίμηση, στην
αυτοδυναμία, στην αυτονομία και στην ορθή σχέση με τους άλλους.
Η φυσικές δυνάμεις που μορφοποιούν την ύλη σε μορφές ύπαρξης, δεν επιτρέπουν την διάλυση
της μορφής ούτε την συμπύκνωση της. Υπάρχουν δυνάμεις που ταυτόχρονα έλκουν και
απωθούν και διατηρούν μια απόσταση μεταξύ των σωματιδίων που αποτελούν π.χ το άτομο.
Έτσι τα άτομα έχουν ταυτόχρονα την τάση της συνένωσης και δημιουργίας σύνθετων μορφών
χωρίς να χάνουν την ατομικότητα τους.
Αρχίζουμε την ζωή μας με σχεδόν απόλυτη εξάρτηση από την μητρική μορφή και σταδιακά
ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας ως κάτι ξεχωριστό, που όμως μπορεί να διατηρεί σχέσεις με τα
μέλη της οικογένειας. Κανονικά θα έπρεπε να μεγαλώνουμε έτσι ώστε οι σχέσεις και οι
αποστάσεις να είναι εκείνες που θα βεβαιώνουν την ασφάλεια και ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν
την ελευθερία και την αυτονομία. Άλλο η σχέση και άλλο η εξάρτηση. Δυστυχώς η έλλειψη
κατάλληλης παιδείας οδηγεί σε αποκλίσεις και το κλίμα που διαμορφώνεται στο περιβάλλον του
παιδιού οδηγεί είτε σε ανασφάλειες είτε σε εξαρτήσεις. Και τα δυο έχουν αρνητικό αποτέλεσμα
στην ομαλή διαμόρφωση της προσωπικότητας και θα καθορίζουν τις μελλοντικές επιλογές και
συμπεριφορές του ατόμου.
Εδώ βλέπουμε το μεγάλο θέμα της παιδείας.
Είναι μεγάλος ο πειρασμός της εξουσίας πάνω σε άλλους και από αυτόν τον πειρασμό δεν
ξεφεύγουν ακόμη ούτε και οι γονείς. Αυτό δεν γίνεται με συνειδητή πρόθεση, υπαγορεύεται
όμως ίσως από τις υποσυνείδητες επιλογές που δημιουργήθηκαν από την παιδεία που έλαβε ό
γονέας.
Εάν θέλουμε και ήμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε στην μελέτη μας βαθύτερα θα
φτάσουμε στον παίκτη του κουκλοθέατρου. Εάν αντιληφθούμε τα σχοινάκια και τα
ακολουθήσουμε στην διαδρομή τους, θα τον δούμε κρυμμένο στις σκιές να τα κινεί και έτσι να
μας εξουσιάζει την στιγμή που νοιώθουμε ότι ήμαστε ελεύθεροι να επιλέγουμε και να
αποφασίζουμε για τον εαυτό μας.
Ποιές είναι λοιπόν οι αφορμές (γιατί απλά δεν είναι πραγματικοί λόγοι και αιτίες αλλά
συνθήκες που συμβαίνουν στην ζωή του ατόμου) που οδηγούν στη χρήση και στην
εξάρτηση;
Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τους από ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων σπάνια είναι
αποτέλεσμα ενός μόνο αιτιολογικού παράγοντα. Η εξάρτηση δεν εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή
ενός ανθρώπου. Οι παράγοντες που συντελούν και δημιουργούν προϋποθέσεις για την εμφάνισή
της αναπτύσσονται τις περισσότερες φορές κατά την παιδική ηλικία.
Στην ηλικία αυτή μπαίνουν οι πρώτες βάσεις για τη δημιουργία αξιών, αρχών και στάσεων.
Συμβαίνουν ραγδαίες αλλαγές και οι επιδράσεις που δέχεται σ’ αυτή την ηλικία το παιδί είναι
καθοριστικές για τη μετέπειτα εξέλιξή του. Αυτή η περίοδος καθορίζεται άμεσα από την
οικογένεια, το σχολείο αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Για αυτό είναι
σημαντικό να προσεχτεί η παιδεία και να δημιουργηθεί η Πολιτεία που θα φροντίζει την παροχή
της. Ο εγκέφαλος του παιδιού είναι ιδιαίτερα δεκτικός και καταγράφει συμπεριφορές χωρίς
συνειδητή επεξεργασία. Τα θεωρεί όλα ως αξιώματα και θεμελιώνει επάνω σε αυτά.
Εάν, λοιπόν, κάποιος ανατρέξει στις λεγόμενες μελέτες θα διαπιστώσει ότι όλες περιγράφουν τις
συνθήκες που συμβάλουν στην εμφάνιση του προβλήματος της εξάρτησης χωρίς να μπαίνουν
στην ουσία του, χωρίς να καταδεικνύουν το πρόβλημα. Αυτό ίσως γίνεται άθελα αλλά
οπωσδήποτε είναι μια περιγραφή επιφανειακή.
Έτσι οι λεγόμενες έρευνες δείχνουν ότι για την εμφάνιση της χρήσης, κατάχρησης και
εξάρτησης από ουσίες συμβάλλουν πολλοί και σύνθετοι παράγοντες, που αλληλεπιδρούν. Οι
παράγοντές αυτοί διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες (ο βαθμός συμμετοχής της καθεμιάς
είναι διαφορετικός σε κάθε περίπτωση):
Το οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο ζει το άτομο
Οι βιολογικοί παράγοντες και η προσωπικότητα του ατόμου
Η δράση της ουσίας
Το οικογενειακό περιβάλλον διαμορφώνεται από τους γονείς που έχουν μεγαλώσει σε
περιβάλλον που επέδρασε αποφασιστικά στην διαμόρφωση της προσωπικότητας τους και έτσι
το οποιοδήποτε λάθος γίνεται η ατμόσφαιρα στην οποία αναπνέει το παιδί τους και την
απορροφά και την ενστερνίζεται.
Τι είναι οι βιολογικοί παράγοντες και πως δομείται η προσωπικότητα του ατόμου;
Ο κληρονομικός κώδικας (DNA) είναι αυτός που είναι, είναι απέραντος και δεν προβλέπει
κάποια δυσλειτουργία. Η έκφραση του όμως τροποποιείται από τις έντονες εμπειρίες μας
(έντονες συγκρουσιακές εμπειρίες) που δημιουργούν εντύπωμα επάνω του και απλά δεσμεύουν
την έκφραση του. Ήμαστε όπως ένα φυτό, που θα αναπτυχθεί ανάλογα με το περιβάλλον του. Το
ίδιο φυτό σε δυσμενές περιβάλλον θα μείνει νάνο ή σε άλλο ευνοϊκό περιβάλλον θα αναπτυχθεί
στον μέγιστο βαθμό που προβλέπει ο κώδικας του.
Ο οργανισμός έχει τεράστιες δυνατότητες ρυθμιστικές και η Δημιουργία έχει την ιδιότητα και
δυνατότητα να εντάσσει μέσα της κάθε δυσαρμονία και να της δίνει ρόλο για όσο απαιτείται,
πριν οι νομοτελειακές της δυνάμεις δράσουν και την εξαλείψουν. Έτσι μπορεί αφενός να
αναπτύσσει ανοχή απέναντι στην ουσία και αφετέρου όταν αυτή είναι σε μικρές ποσότητες να
αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού σε αυτήν (όρμηση).
Το περιβάλλον της ζωής μας, καθώς επηρεάζεται από αποστατικές δυνάμεις, επιτρέπει την
διαθεσιμότητα των τοξικών εθιστικών ουσιών.
Ο κοινωνικός αποκλεισμός και η αποξένωση του ατόμου, αποτέλεσμα της διαίρεσης και
πολώσεως σε αντίπαλα στρατόπεδα μέσω δογμάτων, κομμάτων, οικονομικών και ταξικών
διακρίσεων, είναι σοβαρός παράγοντας .
Το άγχος που προκαλείται από το υπερβολικό ζόρισμα (στρες), που επιβάλλεται στους
ανθρώπους, οδηγεί σε πληθώρα προβληματικών καταστάσεων, που λειτουργούν ως παράγοντες,
οι οποίοι ωθούν τις ευαίσθητες ψυχές σε δραπέτευση από έναν κόσμο ακατάλληλο για την
λεπτότητα της ψυχής τους.
Η στέρηση της αφθονίας οδηγεί σε ανασφάλεια οικονομική και γεννά τόση δυσαρμονία στην
ζωή μας. Ο νέος άνθρωπος αναζητά ευκαιρίες να αναδείξει την αξία του, τις ικανότητες του και
είναι πρόθυμος να τις ανταλλάξει με τα μέσα για να επιβιώνει, να ευημερεί και να ανελίσσεται.
Όταν δεν τις έχει, η απογοήτευση και η κατάθλιψη είναι μπροστά στην πόρτα του και έτσι
μπορεί να προτιμήσει να μη τις βλέπει ξεφεύγοντας μέσα από τις δυνατότητες του νου σε
κόσμους με φανταστικές εμπειρίες. Εκεί βέβαια θα βρει αυτά που ήταν το κίνητρο του και έτσι
αυτές ποικίλουν από την διασκέδαση μέχρι τον εφιάλτη.
Η επίδραση της κοινωνίας έρχεται ως άλλος περιβαλλοντικός παράγοντας, που όταν δεν ευνοεί,
οδηγεί σε δυσκολίες ενίοτε ανυπέρβλητες.
Βλέπουμε λοιπόν όλους εκείνους τους παράγοντες που διαμορφώνουν τον πνευματικό «χώρο»
μέσα στον οποίο καλείται ο άνθρωπος ως πνεύμα να αναπτυχθεί και να τον κατακτήσει. Ο
χώρος πρέπει να είναι μεγάλος με όρια απέραντα που να μην φτάνονται ποτέ για να μπορεί να
χαίρεται ο άνθρωπος με τις νέες κατακτήσεις του στον δρόμο της αυτογνωσίας του και της
συνειδητοποίησης του εαυτού του τελικά ως το Ένα, το Απόλυτο, το Άπειρο.
Συχνά τα παιδιά φορτώνονται τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες των γονέων τους και επιχειρούν
άθλους, χωρίς πολλές φορές να έχουν τα απαραίτητα εφόδια, και έτσι το εγχείρημα μπορεί να
ναυαγεί και να απελπίζει.
Με λίγα λόγια το περιβάλλον είναι σχεδόν ο μοναδικός παράγων που κάνει τον άνθρωπο
καταξιωμένο ή αποτυχημένο και περιθωριακό. Βέβαια η έμφυτη ευφυΐα βρίσκει τρόπους
εξισορρόπησης και αντιρρόπησης και λίγη υποστήριξη από το περιβάλλον κάνουν τον βίο
βιωτό.
Τι χρειάζεται ο άνθρωπος για να προστατεύεται από τον κίνδυνο της εξάρτησης
Προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες όπως αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, αυτοέλεγχος,
αναγνώριση, συναισθηματική ισορροπία, στόχοι στην ζωή, το να μπορεί να επικοινωνεί και να
συνεργάζεται, να μπορεί να αντιστέκεται, να νοιώθει την ευθύνη για τον εαυτό και τους άλλους
και να αισθάνεται ίσος μεταξύ ίσων.
Όλοι θέλουμε να νοιώθουμε ασφαλείς και να έχουμε θετικά πρότυπα στην ζωή μας. Ο νέος
άνθρωπος θέλει να έχει θέση μέσα στην οικογένεια του με ευθύνες, αναγνώριση και σεβασμό.
Όταν δεν τις βρίσκει, θα τις αναζητήσει έξω από αυτήν και αυτή η αναζήτηση δεν είναι πάντοτε
αυτή που θα τον βοηθήσει πραγματικά.
Τι διαμορφώνει το περιβάλλον μας
Βλέπουμε ότι υπάρχει η εξής αλληλουχία: κάποιοι δημιουργούν το πρόβλημα, εμείς
οδηγούμαστε να αναλώνουμε προσπάθειες περιγραφής του προβλήματος και με αυτόν τον τρόπο
να αποκρύπτεται η αληθινή αιτία και έτσι το πρόβλημα να παραμένει και η ζωή να συνεχίζεται.
Και κάποιοι έτσι μπορούν να ισχυρίζονται ότι εκπαιδεύουν εμάς τους ανθρώπους να γίνουμε
εξυπνότεροι και να κατανοήσουμε την αλήθεια μας δηλαδή ότι δημιουργηθήκαμε να ήμαστε
όντα κυρίαρχα του επιπέδου μας, προορισμένοι να αποφασίζουμε για την ζωή μας, για το πώς
θα χειριστούμε την αφθονία μας και τον πλούτο που εξασφάλισε η Δημιουργία για εμάς. Να
κατανοήσουμε ότι δεν χρειαζόμαστε αφέντες και διαχειριστές αυτών που μας ανήκουν και ότι
ήμαστε οι μόνοι νόμιμοι δικαιούχοι και υπεύθυνοι για αυτά που προορίστηκαν για εμάς.
Η παιδεία που θα βοηθήσει τον νέο άνθρωπο να αναπτύξει τον εαυτό του σταθερά δομημένο,
και το περιβάλλον που θα είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη του, είναι αποφασιστικής σημασίας.
Οι ανισορροπίες στην προσωπικότητα μας είναι αποτέλεσμα εξωτερικών και μόνο επιδράσεων
που ξεκινούν ακόμη από την ενδομήτρια ζωή μας.
Οι δοκιμασίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη μας, είναι σημαντικό να την επιτρέπουν
χωρίς να την εμποδίζουν από υπέρμετρες απαιτήσεις. Είναι ανάγκη να μάθουμε το μέτρο καθώς
θα το ζούμε μέσα σε μια Πολιτεία με δίκαιη διακυβέρνηση, νομοθεσία και δικαιοσύνη.
Αφθονία σημαίνει να έχεις όλα τα απαραίτητα σε επάρκεια. Και μπορούμε να την βιώνουμε
μόνο όταν γνωρίζουμε και ικανοποιούμε τις πραγματικές ανάγκες μας της κάθε στιγμής. Και
πραγματικές ανάγκες δεν είναι τι θα καταναλώνουμε, αλλά ανάγκη είναι και να μάθουμε να
αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας, τι είναι πραγματικά πολύτιμο και απαραίτητο για εμάς.
Πάνω από όλα έχουμε ανάγκη να μάθουμε ποιοι ήμαστε, να αναγνωρίζουμε το μεγαλείο της
ύπαρξης μας και να το βιώνουμε καθημερινά. Υπάρχουν τόσα όμορφα μέσα στην Δημιουργία,
που είναι άπειρα σε αριθμό και χρειάζονται άπειρο χρόνο για να βιωθούν και να τέρψουν τον
ερευνητή άνθρωπο.
Το να δίνεις σε κάποιον συσκευή να αναπνέει μέσα σε μολυσμένο περιβάλλον είναι ίσως μια
λύση, αλλά η πραγματική λύση είναι να αναπνέει χωρίς να την χρειάζεται. Η πραγματική λύση
είναι να καθαρίσει ο αέρας και να επανέλθει στην καθαρότητα, έτσι όπως σχεδιάστηκε από την
Δημιουργία.
Μέχρι τότε, θα προηγηθεί η δημιουργία από την Ελλήνων Πολιτεία ειδικών, για τα εξαρτημένα
άτομα, κέντρων απεξάρτησης και αποτοξίνωσης και επανένταξης στην υγιή λειτουργία της
πολιτείας.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΙΑΤΡΟΣ
ΥΠ.ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ
ΣΤΗΝ Α'ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ε.ΣΥ.ΕΥΖΩΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 37, ΤΚ 54639, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΤΗΛ:2316019233
ΚΙΝ: 6948787560
p.arseniou@gmail.com
